Họa hay Phúc
Nếu có thất bại, đừng nản chí, vì dòng đời vốn
biến chuyển thăng trầm liên tục. Ai cũng biết “Cùng tất biến. Cực tất phản.” và “Hết thời bĩ cực tới thời thái lai.”. Cái hậu tốt thường dành cho
những người cẩn thận, chuẩn bị kỹ lưỡng, nỗ lực, dám đương đầu với thử thách,
khó khăn. Khi thành công cũng không nên tự kiêu, vung tay quá trán...
Bởi
vì “họa phúc” cũng như “nhân quả” có thể nối tiếp nhau. Người Hoa, Nhật và tất
nhiên Việt cũng biết câu chuyện “Tái Ông Thất Mã, An Tri Họa Phúc” cho thấy họa phúc khó lường.
“Một ông lão ở gần biên giới giáp với nước Hồ phía Bắc
nước Tàu, gần Trường thành, có nuôi một con ngựa. Một hôm con của ông lão dẫn
ngựa ra gần biên giới cho ăn cỏ, vì lơ đễnh nên con ngựa vọt chạy qua nước Hồ
mất dạng. Những người trong xóm nghe tin đến chia buồn với ông lão.
Ông lão rất bình tỉnh
nói: Biết đâu con ngựa chạy mất ấy đem
lại điều tốt cho tôi.
Vài tháng sau, con
ngựa chạy mất ấy quay trở về, dẫn theo một con ngựa của nước Hồ, cao lớn và
mạnh mẽ.
Người trong xóm hay
tin liền đến chúc mừng ông lão và nhắc lại lời ông lão đã nói trước đây.
Ông lão không có vẻ gì
vui mừng, nói: Biết đâu việc được ngựa
Hồ nầy sẽ dẫn đến tai họa cho tôi.
Quả nhiên con trai của
ông lão rất thích cưỡi ngựa, thấy con ngựa Hồ cao lớn mạnh mẽ thì thích lắm,
liền nhảy lên lưng cỡi nó chạy đi. Con ngựa Hồ chưa thuần nết, quen người nên
nhảy loạn lên. Có lần con ông lão không cẩn thận để ngựa Hồ hất xuống, té gãy
xương đùi, khiến con ông lão bị què chân, tật nguyền.
Người trong xóm vội
đến chia buồn với ông lão, thật không ngờ con ngựa không tốn tiền mua nầy lại
gây ra tai họa cho con trai của ông lão như thế.
Ông lão thản nhiên
nói: Xin các vị chớ lo lắng cho tôi, con
tôi bị ngã gãy chân, tuy bất hạnh đó, nhưng biết đâu nhờ họa nầy mà được phúc.
Một năm sau, nước Hồ
kéo quân sang xâm lấn Trung Nguyên. Các trai tráng trong vùng biên giới đều
phải sung vào quân ngũ chống ngăn giặc Hồ. Quân Hồ thiện chiến, đánh tan đạo
quân mới gọi nhập ngũ, các trai tráng đều tử trận, riêng con trai ông lão vì bị
què chân nên miễn đi lính, được sống sót ở gia đình.".
Bình luận của sách Hoài Nam Tử: Họa là gốc của Phúc, Phúc là gốc của Họa. Họa-Phúc luân chuyển và
tương sinh. Sự biến đổi ấy không thể nhìn thấy được, chỉ thấy cái kết quả của
nó.
Do đó, người đời sau
lập ra thành ngữ: “Tái ông thất mã, an tri họa phúc.”. Nghĩa là: Ông lão ở biên
giới mất ngựa, biết đâu là họa hay là phúc.
