Ukraina cũng là bài học kinh nghiệm cho đối sách với Trung Quốc tại châu Á
 |
Lính Nga trước một doanh trại quân đội Ukraina ở Kerch, vùng Crimée. Ảnh chụp ngày 04/03/14.
REUTERS/Thomas Peter
|
Trọng Nghĩa
Cuộc đọ sức giữa Phương Tây với Nga trên hồ sơ Ukraina là bài học mà các nước châu Á cần rút tỉa trong đối sách chống tham vọng
chủ quyền của Trung Quốc. Lý do là vì đây là vấn đề một cường quốc khu vực
có thể khởi động một cuộc tấn công quân sự chống lại một láng giềng nhỏ bé mà vẫn được yên ổn. Trong số ghi ngày 06/03/2014, tạp chí Nhật Bản Nikkei Asian Review đã nêu bật một số kinh nghiệm mà châu Á có thể học hỏi được từ sự kiện được tờ báo gọi là « khủng hoảng an ninh lớn
nhất ở châu Âu kể từ khi Chiến tranh Lạnh
kết thúc ».
Bài
học đầu tiên được nêu lên là điều thường được giới chuyên gia nhắc đến : Đó là sự phụ thuộc lẫn nhau về kinh tế không phải là bảo đảm ngăn cản xung đột quân sự. Theo tờ Nikkei Asian Review, Châu Âu là đối tác thương mại lớn nhất của Nga và là thị trường chính cho ngành xuất khẩu
năng lượng của Nga. Mátxcơva cũng rất mong muốn ký được một hiệp định thương mại
và đầu tư với Washington. Thế nhưng
các yếu tố đó vẫn không thể ngăn cản được việc Nga xâm lược vùng Crimée. Tại châu Á, tình hình có nhiều điểm tương đồng : Dù Nhật Bản và Trung Quốc phụ
thuộc lẫn nhau về kinh tế
nhưng điều đó không cấm được Bắc Kinh đòi chiếm quần đảo Senkaku/Điếu Ngư.
Một bài học thứ hai mà tạp chí Nhật Bản nêu bật là cần phải cẩn có đối sách thích hợp với các thể chế độc đoán như Nga và Trung Quốc. Theo tờ báo, Tổng thống Nga Putin hiện
không chỉ muốn
khôi phục lại đế chế Nga, mà còn tìm cách chống lại
nguy cơ một cuộc cách mạng nhân dân theo kiểu Ukraina, có thể lật đổ một chế độ tham nhũng và ăn cắp tương tự tại Mátxcơva. Và ông trắng trợn
vi phạm một loạt các thỏa thuận với
phương Tây về việc giải quyết tàn dư Chiến tranh Lạnh ở
châu Âu.
Cũng
như vậy, theo Nikkei Asian Review, các nước châu Á đang phải đối mặt với các tranh chấp lãnh thổ của Bắc Kinh cũng hiểu được là sở dĩ Trung Quốc có được thái độ quyết đoán nước ngoài, đó là vì chế độ hiện hành tại Bắc Kinh không bị pháp luật giới hạn, cũng như không cần phải trả lời trước dân chúng về hành động của mình.
Trong
tình hình đó, kinh nghiệm mà các quốc gia dân chủ cần rút tỉa là phải năng động trong việc phát huy một môi trường an ninh, thay vì chỉ phản ứng sau khi bị khiêu khích. Theo tạp chí Nhật Bản, trong hồ sơ
Ukraina, phương Tây đã không có kế hoạch được định trước để đối phó với các hành động của Mátxcơva nhắm vào Ukraina, cho dù họ đã có kinh nghiệm về vụ Nga xâm lược Gruzia vào năm 2008, nhân danh việc « bảo vệ » các nhóm thiểu số nói tiếng Nga. Đó hiện là kịch bản mà Nga đang lập lại.
Tại vùng Đông Á cũng thế, Trung Quốc
cũng đã có nhiều hành động đe dọa trên không, trên biển và trên bộ mà không gây nên một phản ứng thích đáng nào. Tạp chí Nikkei Asian Review
nêu bật các động thái của Bắc Kinh như dồn
các giàn tên lửa đến vùng bờ biển đối diện Đài Loan, dùng võ lực mặc nhiên chiếm hữu
bãi cạn Scarborough ở Biển Đông và đơn phương thiết lập
vùng nhận dạng
phòng không trên Biển Hoa Đông, bao trùm cả quần đảo do Nhật Bản
quản lý.
Đối với tạp chí Nhật Bản, bài học đến từ Ukraina là các đồng minh cần phải đoàn kết chặt chẽ hơn, không nên bị đối phương chia rẽ, Hoa Kỳ cần phải đảm trách vai trò lãnh đạo không ai thay thế nổi
của mình, và nên coi trọng hơn các đồng minh của mình trong khu vực.
Uy
thế kinh tế của
Trung Quốc, suy cho cùng, không đáng sợ vì lẽ : « Trong tư cách cường quốc thương
mại lớn nhất thế giới, Trung Quốc rất
dễ bị tổn thương nếu trao đổi kinh tế bị
gián đoạn, điều sẽ đương nhiên xẩy ra nếu xung đột bùng lên ở châu Á.
